قدمت كهن ترين مسجد ايران به پيش از اسلام برمي گردد.
كهن ترين مسجد تاريخي ايران، در روستاي فهرج واقع است و قدمتي ۱۴۰۰ ساله دارد. برخي از مورخان مسجد تاريخانه را قديمي ترين مسجد ايران مي دانند، اما برخي مسجد جامع فهرج را كهن ترين مسجد تاريخي ايران معرفي مي كنند. مسجد فهرج، هم اكنون زنده و پوياست، از مناره مسجد بانگ خوش اذان شنيده مي شود و نماز جماعت در آن برگزار مي گردد.
فهرج روستايي ست با آب و هواي گرم و خشك كويري كه در فاصله ۲۵ كيلومتري از يزد، مسير جاده يزد كرمان در دل كوير آرام گرفته است.
يزد از شهرهاي مذهبي ايران به شمار مي رود. هزاران سال پيش، هنگامي كه كوچ نشينان در مسير بلخ به پارس از شهر تاريخي يزد عبور كردند، نام يزدان را بر شهر نهادند. يزدان به معناي عبادت، نامي برازنده و مناسب اين شهر بود. مسجد فهرج نيز بخشي از يزد (عبادتگاه باستاني يزد) مي باشد.
قدمت روستاي فهرج به پيش از اسلام برمي گردد. نام اين روستا، با گذشت زمان از پهره به فهرج تغيير يافته است. فهرج، روستايي ست با ظاهري كاملا سنتي و ايراني. روستايي كه تاكنون تمدن مدرن به آن راه نيافته. روستاي فهرج، در گذشته يكي از چهار بخش مهم و اصلي شهر تاريخي يزد بود.
مسجد فهرج با خضوع و تواضعي بي همتا، قلب تپنده روستا به شمار مي رود. قدمت بناي مسجد به دوره پيش از اسلام (دوره ساسانيان) برمي گردد.
ساختمان بنا، پس از ورود اسلام، در زمان خلافت خليفه دوم عمر فاروق به مسجد تغيير كاربري يافت. معماري ساده و بي رياي مسجد، گواهي قدمت چند هزارساله آن است. مناره گلي و كوتاه مسجد كه بعدها در قرن سوم، به ساختمان گلي آن اضافه شده، شاخص ترين عنصر معماري ساختمان مسجد مي باشد. اين مناره امكان دسترسي به پشت بام بنا را فراهم مي آورد. مسجد از نوع شبستاني و فاقد ايوان است. مسجد فهرج داراي هشت ستون عظيم و مستحكم و شبستاني كوچك مي باشد. تزيينات معماري مسجد به گچبري هاي ساساني ديوار و سقف رفيع بنا بسنده شده است. شبستان مسجد، ده دهانه دارد. ورودي اصلي مسجد، مستقيما به شبستان راه دارد. صحن كوچك مسجد از شمال به چهار صفه، از جبهه جنوبي به شبستان مسجد و از شرق و غرب به ايوان محدود مي گردد. قوس هاي مسجد از نوع ناري و طرح طاق ها ناوي و كوره پوش است. كنده كاري هاي ديوار، به دوران ساسانيان مربوط مي شود. دو اتاق كوچك گلي در جبهه غربي مسجد قرار دارد، كه همزمان با ساختمان قديمي مسجد ساخته شده اند. در ابتدا محل كنوني محراب، فرورفتگي راست گوشه اي بوده كه پس از اسلام، محراب مسجد در درون فرورفتگي كنده شده است.
مسجد فهرج با شماره ۹۰۶ جزو فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
چگونه سقف شيرواني بزنيم؟