تهويه مطبوع، شرط اساسي ايجاد شرايط آسايش در ساختمان است. تهويه ساختمان به دو صورت طبيعي و مصنوعي تأمين مي گردد. در اين مطلب قصد داريم به طور خلاصه به تهويه مطبوع، مزيت و ضرورت تهويه هواي محل زندگي و … بپردازيم.
به طور كلي ايجاد تهويه طبيعي در ساختمان، به اختلاف فشار هواي ميان سطوح خارجي و داخلي بنا بستگي دارد. تهويه هوا، علاوه بر ايجاد شرايط آسايش و بالا بردن سطح بهداشت محيط داخلي ساختمان، موجبات صرفه جويي در مصرف انرژي را فراهم مي آورد. تأثيرات تهويه طبيعي در ساختمان به طور كلي به دو دسته تأثيرات مستقيم و غيرمستقيم، تقسيم مي شوند.
تأثير مستقيم
–تأثير بر دماي محيط و تعيين ميزان رطوبت سطوح داخلي ساختمان
تأثير غيرمستقيم
تأمين بهداشت و سلامت افراد ساكن، از طريق ايجاد كوران و تعويض هواي آلوده و گرم درون ساختمان.
عملكردهاي تهويه مطبوع در ساختمان عبارتند از:
– خنك سازي مصالح درون ساختمان
– تأمين هواي تازه و قابل تنفس
– تأمين آسايش فيزيكي بدن انسان (تبخير عرق روي پوست انسان توسط جريان هوا، از افزايش دماي داخلي بدن و ايجاد شرايط آزاردهنده جلوگيري به عمل مي آورد.)
سرعت و مقدار هواي جا به جا شده در تهويه ساختمان در درجه اول به عوامل اقليمي منطقه بستگي دارد. هرچه هوا گرم تر باشد به جا به جايي هوا با سرعت بيشتري نياز داريم. البته يك نكته حائز اهميت نيز وجود دارد: افزايش سرعت حركت هوا در دماي بالاي ۳۵ درجه سانتي گراد تأثير معكوسي بر دماي بدن انسان گذاشته و سبب بالا رفتن دماي داخلي بدن فرد نسبت به دماي محيط مي گردد.
چنانچه هواي درون محيط بسته اي ساكن بماند، با گذشت زمان دماي هواي اتاق با دماي جداره هاي داخلي اتاق يكسان خواهد شد. هرچه رنگ سطوح خارجي اتاق بيشتر باشد، گرماي بيشتري را به خود جذب و به سطوح داخلي انتقال مي دهد، در نتيجه دماي محيط داخلي اتاق بالا مي رود.
در مناطق گرمسير يا فصول گرم سال، تهويه هوا به منظور تبخيرعرق پوست انسان و كنترل ميزان رطوبت ضروري است.
در اقليم سرد يا فصول سرد سال كه علاوه بر سرماي هوا، ميزان رطوبت نيز كاهش مي يابد، تهويه مطبوع در حد تعويض هواي داخلي، بو زدايي و تنظيم رطوبت محيط ضروري مي باشد.
در برخي مناطق، تهويه طبيعي تنها در ساعاتي از روز ميسر است. در اقليم گرم وخشك مناطق كويري، ساعاتي از شب و پس از غروب آفتاب كه هوا خنك تر است را به تهويه طبيعي اختصاص مي دهند.
چنانچه تهويه بدون توجه به شرايط اقليمي ناحيه صورت گيرد، نه فقط موجب فراهم آوردن آسايش و رفاه ساكنان ساختمان نخواهد شد، بلكه فضايي آزاردهنده و نامناسب خواهيم داشت.
در معماري سنتي ايران به ويژه در مناطق گرم و خشك و بعضا در اقليم گرم و مرطوب، به بادگيرها برمي خوريم. بادگيرها به عنوان بخشي از بنا، صرفا به منظور تأمين تهويه مطبوع (كنترل درجه حرارت هواي درون ساختمان و تنظيم رطوبت فضا) به كار مي رفتند و عملكردي بسيار ساده اما كاربردي و تأثيرگذار داشتند.
دو عامل در ايجاد كوران هواي درون ساختمان موثرند:
– اختلاف دماي محيط داخلي و خارجي ساختمان
– وزش باد (حركت يا جا به جايي هوا)
وزش باد نقش موثرتري در تأمين تهويه هوا، در مقايسه با اختلاف دماي دو محيط دارد، زيرا اغلب اختلاف دماي دو محيط بيروني و دروني ساختمان مقداري ناچيز مي باشد كه تأثير چنداني بر جا به جايي هوا ندارد.
باد در اثر برخورد به ساختمان دو منطقه فشاري ايجاد مي كند. سطوحي كه در مقابل وزش مستقيم باد قرار مي گيرند، در معرض فشار و سطوح پشت به باد (سطوحي كه در جبهه مخالف جهت وزش باد قرار دارند) در معرض مكش قرار مي گيرند.
سطوح مسطح ساختمان (بام) همواره در معرض نيروي مكش باد قرار دارند.
علاوه بر خصوصيات اقليمي منطقه، عوامل ديگري نيز در تعيين حد مطلوب ميزان تهويه هوا موثرند. اين عوامل عبارتند از:
– تعداد افراد حاضر در محيط
– نوع فعاليتي كه در محيط صورت مي گيرد.
– نوع مصالح به كار رفته در جداره هاي داخلي و خارجي بنا
– كاربرد يا عدم كاربرد عايق حرارتي
– تعداد و مساحت سطح بازشوها
– استفاده يا عدم استفاده از سايبان
– استفاده از بادشكن طبيعي يا مصنوعي
– جهت گيري ساختمان
– ارتفاع سقف
چگونه سقف شيرواني بزنيم؟